منظومه خورشیدی که در 4.6 بیلیون سال پیش شکل گیری خود را آغاز کرده طی گذشت زمان با فرایندهای تکاملی متفاوتی مواجه شده که این تحولات تحت بررسی بوده است اما کیهان شناسان تاکنون موفق به کشف برخی رازهای پایدار این منظومه عظیم و مرموز نشده اند.
ناشناخته های سیاره سبز زمین در نظر انسانها بسیار کوچک خواهد بود زمانی که انسان از وجود تعداد نامعینی کهکشان، ستاره، سیاره و دیگر اجرام کیهانی آگاه باشد. پدیده هایی که در نهایت عظمت در شکل نقاطی ریز و درخشان آسمان شبهای سیاره زمین را می آرایند.
منظومه خورشیدی یکی از این پدیده هاست که به دلیل قرار گرفتن درون این پدیده، انسان توانایی مشاهده کامل آن را از سطح زمین نخواهد داشت. این سازه به این دلیل خورشیدی نام گرفته است که منصب قدرت در این منظومه در اختیار ستاره داغ و درخشان خورشید است.
تا کنون نزدیک به هشت سیاره، سه کوتوله سفید، 162 قمر و اجرامی مانند شبه سیاره ها، ستاره های دنباله دار و غبارهای کیهانی در میان این منظومه شگفت انگیز و مرموز یافته شده است. سیاره زمین نیز به عنوان تنها سیاره قابل سکونت یکی از هشت سیاره این منظومه را تشکیل می دهد.
در گذشته های دور سیاره زمین که یکی از کوچکترین اجزا منظومه خورشیدی به شمار می رود بر اساس نظریه بطلمیوس، جغرافیدان و منجم یونانی مرکز جهان هستی بوده و جهان هستی نیز فضایی بسته و در حصاری از پوشش کروی تصور می شد که ورای آن چیزی وجود نداشت. گذشت زمان کیهان شناسان و منجمان قدرتمندی را برای زمین به ارمغان آورد که به تدریج و با پشت سر گذاشتن مشکلات فراوان از جمله مبارزه با دستگاه تفتیش عقاید کلیساها موفق به تغییر این دیدگاه شده و خورشید را به عنوان مرکز یک منظومه بزرگ معرفی کردند.
نیکلاس کوپرنیک فیزیکدان و اخترشناس لهستانی، گالیله، جوردانو برونو و کپلر از جمله افرادی بودند که طی سالها تاثیر عمیقی بر علم نجوم گذاشتند. گالیله به عنوان پدر علم نجوم از مشهور ترین این افراد است زیرا وی در سال 1609 با اختراع اولین تلسکوپ نجومی موفق به کشف چهار ماه سیاره مشتری و ساختارهای ستاره ای کهکشان راه شیری شد.
منظومه خورشیدی در حدود 5 بیلیون سال پیش به شکل توده ای عظیم از ابرها و گازهای کیهانی وجود داشت که به تدریج شکل گیری و تراکم مولکولها در آن آغاز شد. تراکم مولکولی به اندازه ای ادامه یافت که توده ایجاد شده توانایی تحمل وزن خود را از دست داده و قسمتی از این توده در خود فروریخت. این فروریختگی در نهایت آغازی بر حیات ستاره سوزان خورشید شد.
تاکنون دلیل اصلی شکل گیری خورشید معین نشده است. این فرایند می تواند در اثر امواج شدید ناشی از ستاره ای در حال تولد آغاز شده باشد. با این حال این رویداد به صورت متوالی و تا زمان آغاز حیات کهکشان راه شیری در 13 بیلیون سال پیش ادامه یافته و همچنان پس از شکل گیری خورشید نیز در نقاط دوردستی از کهکشان زمین ادامه دارد. با این حال پدیده آغاز شکل گیری ستاره خورشید همچنان ناشناخته و بی همتا باقی مانده است.
از صفحه به جامانده از تولد خورشید به تدریج هشت سیاره شکل گرفته و در گرانش مداری خورشید اسیر شدند. سیاره زمین سیاره ای است که در میان این هشت جرم کهکشانی قرار گرفته و ساکنانش همچنان به دنبال کشف اطلاعات جدید در زمینه کهکشان و منزلگاه خود هستند.
با وجود تاریخچه ای که در زمینه فعالیتهای نجومی درباره منظومه شمسی در تاریخ به جا مانده است، منظومه خورشیدی همچنان رازهای سر به مهری دارد که بشر تاکنون موفق به گشودن آنها نشده است.
چگونگی شکل گیری منظومه خورشیدی یکی از این رازهاست که تاکنون پاسخی قطعی برای حل آن ارائه نشده است. مشاهده سیاره های همسایه زمین و کشف تفاوتهای شگرف در ساختار آنها امری است که کشف منشا این سازه های کیهانی را با ابهام مواجه ساخته است.
دلیل برابری ابعاد خورشید و ماه در آسمان زمین نیز در دسته سوالهای بی جواب بشر قرار گرفته است. در حالی که ستاره خورشید 400 برابر سیاره ماه است و در فاصله ای بسیار دور قرار گرفته است، ابعاد این دو حجم آسمانی از سیاره زمین مساوی به نظر می رسد.
وجود سیاره ایکس در منظومه خورشیدی شایعه ای است که در مورد منظومه خورشیدی شکل گرفته و تاکنون به اثبات نرسیده است. بر اساس این نظریه سیاره ای منجمد در ابعاد مریخ یا زمین در قسمتهای ناشناخته منظومه قرار گرفته و به دلیل ناشناخته بودن ایکس نامیده شده است.
منشا ستاره های دنباله دار و چگونگی شکل گیری آنها موضوعی است که تحقیقات فراوانی را به دنبال داشته است. با این حال تاکنون هیچ یک از نظریات ارائه شده پایدار نمانده و قطعی نشده اند.
یکتا بودن منظومه خورشیدی از زمانی که سیاره دیگری در حال چرخش بر مدار ستاره اش در سال 1992 کشف شد زیر سوال رفته و از آن زمان تاکنون بیش از 280 منظومه خورشیدی بیگانه در جهان هستی یافت شده است که هیچ شباهتی به منظومه خورشیدی زمین ندارند.
چگونگی مرگ منظومه خورشیدی نیز رازی سر به مهری است که تاکنون چگونگی آن فاش نشده است. از زمان شکل گیری سیاره های این منظومه در 100 میلیون سال اول شکل گیری جهان، پدیده ای مشابه رخ نداده است و به همین دلیل هیچ اثر تهدید کننده ای برای حیات منظومه شمسی تاکنون کشف نشده است.